Dvije "Odiseje" u fokusu 5. Povratka u bioskop
U sklopu “Povratka u bioskop 5”, kojeg zajednički organizuju Muzej jugoslovenske kinoteke i Beokon (tačnije Društvo ljubitelja fantastike “Lazar Komarčić”), uz obilje filmova koji će biti prikazivani sve do 26. aprila, jedna od predviđenih tribina je bila posvećena Arturu Klarku, čija je “Odiseja u svemiru 2001” bila prikazana na otvaranju manifestacije u petak, dok je za subotnje veče bila predviđena projekcija nastavka “Odiseja u svemiru 2010”.
Pošto je, dakle, 50 godina od prve “Odiseje”, sasvim je bilo za očekivati da će Žarko Milićević, ispred LK, i reditelj Petar Petrović govoriti o oba filma. Na samom početku uz malo biografije Artura Klarka čija je priča “Sentinel” poslužila reditelju Stenliju Kjubriku za čuveni SF film iz 1968. godine i podsjećanja koliko je veliki njegov (uz Isaka Asimova i Roberta Hajnlajna) značaj za razvoj naučne fantastike i napuštanje pisanja iz “zlatne ere”.
Petar Petrović je istakao kako su obje “Odiseje” aktuelne i danas. Original je bio inspiracija mnogim autorima na različite načine – Kristofer Nola (“Interstelar”) i Ridli Skot (“Blade Runner”) su samo od nekih koji su pričali o uticaju kojeg je čuveni film imao na njihov rad. Kjubrik je, inače, za sve svoje filmove imao književni predložak, ali za “Odiseju 2001” je Klarkova kratka priča razrađivana do nivoa na kojem je postala dovoljno kompleksna da bude filmovana. U toj razradi su išli do najsitnijih detalja (čuvena priča o svemirskom wc-u), koji su samo doprinijeli na uvjerljivosti.
Interesantno je da je uticaj tog filma i u muzičkom smislu, što je, recimo, isticao Bob Fos – čuveni autor mjuzikla. Naime, Kjubrik je prvi iskoristi ranije snimljenu muziku za svoj film – do tada je bio običaj da se muzika namjenski komponovala za svaki novi film.
Kada je riječ o aktuelnosti “2001” danas – ona se prije svega ogleda u središnjem dijelu film i sukobu ljudske posade sa veštačkom inteligencijom (Hal).
Dvanaest godina kasnije stigao je nastavak koji je možda imao smisleniju radnju, žanrovski bio čistiji, jasniji, sa poznatim zvijezdama… za običnog filmskog reditelja. Ipak, taj film nije ostavio toliko veliki uticaj na pop kulturu kao prvi. U tom filmu nema maliciozne vještačke inteligencije, ali ima jedne druge stvari koja je aktuelna danas – opasnost od nuklearnog rata i sukoba (tadašnjeg) SSSR-a i SAD-a, uz njihovu nužnu saradnju u kosmosu da bi saznali šta se to desilo u orbiti oko Jupitera i šta nije u redu sa Evropom.
Takođe, ovaj film nikada nije imao tu “čast” da bude dovođen u vezu sa teorijom zavjere da spuštanja na Mjesec nikada nije bilo – i da je Kjubrik “režirao” čuveni događaj iz 1969. godine, samo godinu dana poslije premijere “Odiseje 2001”.
Izvor: Pogled iz svemirskog broda
